Կոբո Աբեն ճապոնացի ամենանշանավոր արձակագիրներց և դրամատուրգներից մեկն է : Հայտնի է դարձել «Կարմիր բոժոժ» պատմվածքով , իսկ համաշխաչհային հռչակ գրողին բերել է «Ավազուտների կինը» վեպը :
Ստորև ներկայացված է «Կարմիր բոժոժ» պատմվածքը :
Այն օրերին ես ծայրահեղ կարիքի մեջ էի ապրում: Չնայած դրան` համարյա չէի զգում ողբալի վիճակս: Աղքատությունը նույնքան բնականորեն էր սերտաճել ինձ, որքան սեփական կաշիս:
Թերևս աղքատությունն ինձ ծառայում էր որպես մանվածք, որից ես գործում էի իմ վիպակներն ու պատմվածքները: Առանձնապես` այս «Կարմիր բոժոժը», որն ասես իմ մի մասնիկը լիներ: Ըստ երևույթին, գործ ստեղծելու համար գրողը միշտ ստիպված է լինում իրենից ինչ-որ մաս պոկել, որպեսզի արարի:
Օրը թեքվում է: Գալիս է ժամը, երբ յուրաքանչյուր ոք շտապում է դեպի իր բույնը, սակայն ես շտապելու տեղ չունեմ, ես տու'ն չունեմ: Անշտապ քայլում եմ շարք կազմած տների գոյացած նեղլիկ միջանցքով` հարյուրերորդ, հազարերորդ անգամ տարակուսելով, թե ի±նչու փողոցի երկու կողմերից սերտ պատնեշ կազմած տների այս բյուրավոր բազմության մեջ չկա մեկը, որը ես կարողանայի իմը համարել:
Կանգ առա հեռագրասյան մոտ, բավարարեցի պետքս. Գետնին պարանի կտոր էր գցած, և ես հանկարծ կախվել ուզեցի, «Հանգստանանք, եղբայրս, քնենք»,- կարծես ասում էր պարանը և այդ ընթացքում` խեթ նայում վզիս: Իրոք որ, ինքս էլ դեմ չեմ քնելուն, սակայն որտե՞ ղ: Եվ հետո բոլորովին էլ եղբայր չեմ այս պարանին, իսկ ամենակարևորը` սկզբում հարկավոր է, այնուամենայնիվ, գտնել քիչ թե շատ տրամաբանված պատասխան այն հարցին, թե ինչու՞ ես տուն չունեմ:
Յուրաքանչյուր օր ավարտվում է գիշերով: Գիշերով մարդիկ պառկում են քնելու: Քնելու համար օթևան է հարկավոր: Ուստի ինչ-որ տեղ էլ ինձ համար պետք է ծածկ լինի, այնպես չէ՞ :
Անսպասելիորեն կռանում եմ` իսկ ի՞ նչ, եթե մտքերիս շարանի մեջ մի ինչ-որ էական սխալ է աննկատ խցկվել: Բանը այն չէ, որ ես տուն չունեմ: Գուցե պարզապես մոռացել եմ, թե որտեղ է այն... Դե ինչ, շատ հավանական է: Այ, ասենք, հենց այստեղ... Դանդաղեցնում եմ քայլերս հերթական տան մոտ: Հասկանալի է` չկան որևիցե հատուկ նշաններ, որոնք կարողանան հուշել, թե հենց սա է, որ կա իմ տունը, սակայն, առաջինը, նման նշաններ հավասարապես չունի նաև որևէ ուրիշ տուն և, երկրորդ, այդպիսի նշանների բացակայությունն ինքնին հակառակը չի ավելացնում...
Բախտս բերեց, կիսաբաց պատուհանից փողոցին է նայում կանացի մի բարեհամբույր դեմք: Կինը ժպտում է: Հույսի զեփյուռը դիպչում է ինձ, թափանցում մինչև սիրտս, նրա քնքուշ գգվանքից սիրտս հալվում է. Թրթռում է, ինչպես քամու դեմ պարզած դրոշ... Ես էլ ժպտացի և խոնարհվեցի, որպես իսկական ջենտլմեն:
-Ներող եղեք, սա իմ տունն է, այո՞ :
Կնոջ դեմքը հանկարծակի սառչում է:
-Ի՞ նչ... Դուք ո՞ վ եք:
Ուզում եմ պատասխանել, սակայն անսպասելիորեն շփոթվում եմ: Դե ինչպե±ս բացատրեմ նրան, որ իմ լինելու խնդիրը տվյալ պարագայում ոչ մի նշանակություն չունի:
-Ինչևէ,-փոքր-ինչ գրգռված ասում եմ ես,- եթե ըստ ձեզ սա իմ տունը չէ` բարի եղեք ինչ-որ կերպ ապացուցել այդ բանը...
-Ինչ-ի՞ նչ...-Կնոջ դեմքը վախ է արտահայտում: Դա ինձ վերջնականորեն է հանում հավասարակշռությունից:
-Ուրեմն, եթե ապացույցներ չունեք, ստացվում է, որ այս տունն ինձ է պատկանում:
-Սակայն այստեղ ես եմ ապրում:
-Հետո ի՞ նչ... Այն փաստը, որ այստեղ դուք եք ապրում, դեռ չի նշանակում, թե տունն իմը չէ, ճի՞ շտ է:
Պատասխանի փոխարեն կնոջ դեմքը քարանում է, և նա շրխկոցով փակում է պատուհանը: Միշտ այսպես է . ահա ինչ է թաքնված կանացի ժպիտի տակ... Սովորական հնարանք է, որը նրանք անպայման գործածում են` իրենց անհեթեթ տրամաբանությանը նեցուկ լինելու համար, ըստ որի` եթե իրը պատկանում է ինչ-որ մեկին, այն արդեն քոնը չէ:
Սակայն ինչու՞ … Ինչու՞ ամեն բան արդեն ինչ-որ մեկինն է և միայն այդ պատճառով իմը չէ: Մի՞ թե աշխարհում չկա ոչինչ, ինչը, լավ թող ոչ իմը, սակայն գոնե ոչ մեկինը չլինի: Երբեմն տրվում էի այն պատրանքին, թե շինհրապարակների մեծ-մեծ խողովակները իմ տունն են: Սակայն այդ խողովակները կամ որևիցէ մեկի ունեցվածքը դառնալու փուլում էին կամ, բոլորովին հաշվի չնստելով ո'չ իմ կամքի և ո'չ էլ իմ հետաքրքրությունների հետ, չքանում էին, որպեսզի դառնան ինչ-որ մեկի սեփականությունը կամ էլ վերափոխվում էին այնպիսի մի բանի, ինչը բացահայտորեն նման չէր օթևանի:
Դե, իսկ զբոսայգու նստարա՞ նը: Իհարկե, նստարանը հոյակապ է: Եթե միայն այն իսկապես իմ տունը դառնար, եթե միայն չհայտնվեր ՆԱ, իր ռետինե մահակով, որպեսզի քշի ինձ... Թվում է ինչ-ինչ, բայց զբոսայգու նստարանը բոլորիս է պատկանում և չի կարող լինել ինչ-որ մեկի սեփականությունը: Սակայն ՆԱ ասում է.
-Էյ, դու, վեր կաց: Այս նստարանը բոլորինն է, այլ ոչ մեկինը, առավել ևս` քոնը: Չքվիր այստեղից և հնարավորին չափ արագ: Իսկ եթե չես ցանկանում` ստիպված կլինեմ անցկացնել քեզ օրենքի դարպասով` ուղիղ նկուղային հարկ: Եվ հիշիր, եթե մտքովդ կանցկացնես տեղավորվել ուրիշ որևէ տեղում, բացի այդ նկուղից, հենց միայն դրանով հանցանք կատարած կլինես, կխախտես օրենքը...
Աղասֆերի առասպելը... Իմ մասին չէ՞ արդյոք այն:
Իրիկնանում է: Ես քայլում եմ ու քայլում... Տներ` անփոփոխ, ամուր, արմատներով անսասանորեն հողի մեջ մխրճված: Նրանց միջև` միջանցք-փողոցներ, բոլորը մեկի պես անդեմ, անընդհատ փոփոխվող: Փողոցներ` անձրևից փշաքաղված, ասես խոզանակներ, ձնաթափին` մեկ ավտոարահետի չափով նեղացած, քամոտ օրերին` թրթռացող, ինչպես ժապավեն: Ես քայլում եմ ու քայլում... Կախվելու իրավունքից էլ եմ զրկված, մինչև չհասկանամ, վերջապես, թե ինչու տուն չունեմ:
Ստոպ, այս ի՞ նչ է: Ո՞ վ է կառչել ոտքիցս: Եթե դա պարանն է, որպեսզի կախվեմ` մի' շտապիր, առաջ մի' ընկիր... Ոչ, պարանը չի, մետաքսյա կպչուն թել է: Բռնեցի երկու մատներով և քաշեցի. թելը դուրս է սողոսկում կոշիկիս պատռվածքից, անվերջ ձգվում է ու ձգվում: Տարօրինակ է... Հետաքրքրասիրությամբ համակված` ես ձգում էի թելը, և այստեղ պատահեց առավել տարօրինակ բան: Մարմինս սկսեց թեքվել մի կողմի վրա, այնպես, որ շուտով անկարող էի հավասարակշռությունս պահպանել: Ի՞ նչ բան է, չլինի՞ ծռվել է երկրի առանցքը, կամ էլ, գուցե, ձգողության կենտրո՞ նն է խախտվել: Հանկարծ կոշիկս թրխկոցով ընկնում է ոտքիցս, և ես անմիջապես ամեն ինչ հասկանում եմ: Ոչ, երկրի առանցքը մնացել է իր տեղում, պարզապես ոտքս է կարճացել: Ոտքս ավելի ու ավելի է կարճանում` թելը ձգելուն համապատասխան: Ինչպես քանդվում է գործած հին բլուզի թելը մաշված արմունկից, այնպես էլ աստիճանաբար քանդվում-չքանում էր ոտքս: Այս թելն իմ ձեռքում ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ սեփական ոտքս, որը կազմված է բարալիկ մանվածքաթելերից, ինչպես իտռուրի դդմի մաշկը:
Հիմա ես անկարող էի նույնիսկ մեկ քայլ անել: Շփոթված քարացա և իմ ձեռքում, նույնպես զարմանքից անշարժացած, մետաքսե պստիկ կծիկը` նախկին ոտքս, հանկարծ սկսեց ինքնիրեն շարժվել: Թելը ճարպկորեն մագլցում էր վեր ու վար, և ահա, ինքնուրույն, առանց իմ օգնության քանդվելով, պարուրեց ինձ, ինչպես օձ: Երբ ձախ ոտքս իսպառ քանդվեց-չքվեց, թելը թռավ աջ ոտքիս: Շուտով այն պարուրեց իրանս, սակայն, չդադարելով պտտվել, փորիս վրայից անցավ կրծքիս, կրծքիցս` ուսերիս և այդպես շարունակ, անդադար ու միաժամանակ պարուրելով, իսկ երբ արդեն ոչինչ չմնաց, թելն ինքը քարկապվեց ներսից: Եվ ես չքացա:
Մնաց միայն դատարկ տաք բոժոժը:
Հիմա վերջապես կարելի է քնել: Մայր մտնող արեգակը վառ կարմիր ցոլքերով ներկում էր բոժոժին: Համենայն դեպս, սա իմ տունն է, այստեղից ինձ ոչ ոք չի վտարի- սա հաստատ է: Վատ է միայն, որ երբ վերջապես կա տունը` չկամ ես, որպեսզի ապրեմ այդ տանը:
Բոժոժի ներսում ժամանակը կանգ է առել: Դրսում արդեն գիշեր է, իսկ բոժոժի մեջ դեռ ձգվում-եչկարում է աղջամուղջը և թրթռում են երեկոյան կարմրավուն ցոլքերը: Դա շատ աչքի զարնող բան էր, և բոժոժը չէր կարող չհրավիրել ՆՐԱ ուշադրությունը: ՆԱ նկատեց ինձ, ինձ, որ վեր էի ածվել բոժոժի, ռելսերի և արգելափակոցի միջև: Սկզբում զայրացավ, սակայն հաջորդ, որ հազվադեպ, սրտառոց բան է գտել, և բոժոժը շատ աչքի զարնող բան էր, և բոժոժը մնաց գրպանում, հետո անցավ ՆՐԱ մանչուկին` խաղալիքների տուփի մեջ:
|
